Alaeze VAN LANG (2879 BC - 258 BC, 2621 afọ)
Hits: 1143
P. MGBE1 & M. DURAND2
Once na-eru Phong Chụ, ọgu umu-ndikom abua na iri nke Ơu Cơ3 hoputara nwanne ha nwoke nke okenye eze nke Jehova Ọchịchị Hùng.
Tokpu bụ nke mbụ eze Hùng bụru eze Na Lang, alaeze mbụ Vietnam. Ihe Na Lang, nke nwere oke adịghị ọcha nke gbasapụrụ site na Vietnam na Osimiri Blue4, amaghi oge ochie Ala ndi China. Si otú, HENRI MASPERO5 emewo atụmatụ na Na Lang of ndị ọkọ akụkọ ihe mere eme Vietnam, bụ naanị alaeze ochie nke Ndi-lang (Da Lang), nke dị na South nke Osimiri Tong-T'ing bụ nke ndị aha ahụ na-agụghị na-ezighi ezi wee degharịa Tang Chinese akụkọ ihe mere eme ndị bufere ha, njehie ha ndị ọrụ ibe Vietnam. N'ezie, agwa unu (D) enwere ike ịbụ na enwetara ya Wen (Ihe) na nke ahụ bụ ihe kpatara ọgba aghara dị n'etiti Ndi-Lang na Wen-Lang. Enwere, site n'ụzọ nkwụghachi ụgwọ, a Na Lang emi odude ke usụk usụk, ke septentrional ikpehe eyomfịn Central Vietnam; ọ ga-abụ Nke-Lang nke ndi dere ya ghagburu Ndi-lang wee chee na alaeze abụọ a bụrụ otu.
VLn Lang, nke mbụ alaeze Vietnam, aghaghi ijide ókèala dịpụrụ adịpụ karịa nke Nke atọ. Ndepụta mpaghara dị iche iche nke akụkọ na akụkọ ọdịnala dị iche iche na-agụnye gụnyere ókèala ọ bụla metụtara Osimiri Tong-T'ing6. Mpaghara iri na abụọ ahụ anaghị agabiga Kouang-si na Kouang-tong n’ebe ugwu.
The Na Lang ama odu ebịghi. E zigara Il n'etiti Ndi Eze site n'oge gboo rue 257 BC, ụbọchị nke mgbakwunye ya site Otu Dương Vương7, onye isi nke Pa-Chọu (Ba Tuc).
Tọ ọmụma anyị nwere ike ikpokọta na Na Lang ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-elekọta mmadụ ndụ na-amịpụtara si Ihe odide China, ọ bụghị n'ihu 4th narị afọ nke oge anyị, ma site na Ederede Vietnamese ọtụtụ na-adịbeghị anya (14th narị afọ) ma na-ekwupụta eziokwu na nkwenkwe oge ochie.
Tenweghi nsogbu ideputa ihe nlebara anya na ndu nke ala eze a na ebi na nkpagbu iji dozie oge, ma obu uzo nke otutu otutu otutu oge. Ihe Ọchịchị Hùng ikekwe chịa ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ otu puku afọ, ọ bụrụ na anyị anabata afọ iri ise maka ọchịchị ọ bụla; mgbe nchịkọta echiche na Ndụ Văn Lang dị n'ime ederede ole na ole gbasasịa na ụfọdụ akụkọ mgbe ochie nke HENRY MASPERO bidoro ịmalite ịmụ ihe. Na 18 Ndị eze Hùng agụgo ọdịnala, anyị nwere nkenke nnabata na usoro usoro usoro.
Any tableau n'ozuzu ga-enwe ụzọ ụkwụ, nke a na-ahụ maka, dịka ọmụmaatụ, n'afọ 1000 BC, ma ọ bụ 300 BC. E wezụga nke ahụ, ọtụtụ n'ime àgwà ndị ahụ nwere ike ịbụ nke dị n'ihu Văn Lang alaeze ma enwere ike ịbugharị ya ndị edemede Vietnam nke 14th na 15th narị afọ.
The Alaeze Văn-Lang, ọ bụrụ na mmadụ ekwere na ederede, bụ ọnọdụ nke esemokwu, na-ahazi usoro ahaziri ahazi. E debere ya n'okpuru auuri nke a Hụng (okpokoro) ma ọ bụ (Ntinye) eze onye hoputara na mbu maka obi ike ya. Nke mbụ Hùng eze chịrị na Phong Chụ8, bụ́ ebe dị ugbu a Uchechukwu. Ọ bụ ọkpara ya Lạc Ogologo Oge, nna nna nke Narị Yue (Việt) ya bụ ugbu a Vietnamese, bụ onye na-echebe genie nke usoro ndị mbụ nke Vietnam. Nke mbụ Hùng eze kewara Na Lang intokèala districtsgbè d conf icheiche kp confr totara brotherst brothers b hisr his ya ndi elegh the anya Ọrụ Marquis (Lạc Hầu ma ọ bụ ndị isi obodo).
TE kewara mpaghara ndị mmadụ n'otu n'otu ka e debara ha n'akwụkwọ nke enyere ụmụnne eze ma ọ bụ ndị ezinụlọ eze (Lạc Tướng Ma ọ bụ ndị isi ndị agha). Ẹkekot mme obio emi mme utọ Ọbọn̄ oro ẹdụn̄de Pịa.
Parụ ọrụ dị ka eze, marquis, ndị ọchịagha (ma ọ bụ ndị isi) dị ka ihe nketa. Childrenmụ nwoke nke eze nwere aha Quan-Lang ma kpọọ ndị nwanyị Mà Nàng or Mỵ Nương9. Ndị mmadụ atụnyere nzukọ ndọrọ ndọrọ ọchịchị a na usoro esemokwu nke ka dị ugbu a na mpaghara ugbu a na mpaghara nke etiti etiti dị na North Vietnam, ọkachasị, na Mng10 nke ka nwere ndi isi nke ndi isi ugha, ndi jikotara onwe ha site na njiko nke ikike na ochichi. Ndị bi na Na Lang eruola ogo ụfọdụ. Iketa usoro nke ha Nke atọ ndị nna ochie, ha emeela ka ha dịkwuo mma ma mepụtakwara ndị ọhụrụ. Ha bụ ndị ọrụ ugbo na-eji ọkụ ekpocha ala, na hoes ịkọ ihe. Ha bịaziri na-akụ ma na-agba anwụrụ ọkụ; ha kụrụ wee ghọrọ ọka osikapa na-achaghị ọcha.Hụ akụkọ banyere Bánh Chưng). Ha, buru ụzọ sie osikapa ha na tubes achara, wee bịa iji ite ájá na ite ọla. Ha ma banyere ọla kọpa. Ha bụkwa ndị ọkụ azụ̀ na ndị ọrụ ụgbọ mmiri. Ha na-achọ ma na-ese ihe oyiyi nke dragọn (ma na-ese) na ahụ ha.agụ iyi ma ọ bụ agụ iyi), agwọ na anụ ọhịa ndị ọzọ dị na mmiri iji mesie onwe ha obi ike anwansi megide anụmanụ ndị ahụ nke ha tụrụ egwu ọgụ. Ha nwere otu ebumnuche, ha tinyere ụgbọ ha na ụgbọ mmiri ha ọtụtụ isi na anya nke nnukwu anụ mmiri. Ejiri eriri eri ahịhịa mee uwe ha na mbụ. Ha kwọkwara ute. E wuru ụlọ ha n’elu ala n’elu ugwu iji zere mwakpo nile nke anụ ọhịa. Ha na-agba, dị ka ụfọdụ si kwuo Ihe odide China, ogologo ntutu dị na chignon nke akwa mkpuchi na-akwagide. Dị ka akụkọ ifo ndị Vietnam si kwuo, ha nwere, n'ụzọ dị iche, ntutu dị mkpụmkpụ iji “kwado njem ha n'oké ọhịa“. Ha jiri areca-akụ na betel. E gosipụtara ezé ezé doro anya na akụkọ banyere betel na osisi areca-nul ma ọ bụ akụkọ banyere Cao (cau) ezinụlọ, ma ọtụtụ ndị ọkà mmụta Vietnam na-ekwu na ọ bụ n'oge oge ochie ahụ. Ha ga-abụrịrị ndị na-efe ofufe kpamkpam ma na-achụrụ mmadụ àjà ruo ogologo oge 10th narị afọ nke oge anyị, a ga-ewepụla omume ndị dị otú ahụ Eze Đinh Tiên Hoàng11. Alụmdi na nwunye n'etiti ha dị ka nnwere onwe zuru oke ma na-aga n'oge oge. Betel na areca-nuts rụrụ ọrụ dị ukwuu n'ọlụlụ ahụ. Ememe alụmdi na nwunye gụnyere ịchụ àjà na oriri ọ beforeụ beforeụ tupu ya emechaa.
If onye kwere na akụkọ ifo nke Vietnam, n'oge ọchịchị nke Ndị eze Hùng ma eleghi anya na njedebe nke usoro eze ha, enwere mmekọrịta na-enweghị isi West ma ọ bụ karịa na Oke Osimiri. The Akụkọ banyere egusi mmiri yiri ka ọ ga-agba akaebe na mbata Vietnam nke ndị mba ọzọ nke agbụrụ dị iche ga-ebubata mkpụrụ ahụ, ma eleghị anya nke a ga-esi n'oké osimiri (3rd narị afọ BC.?).
References :
1: PIERRE HUARD (16 October 1901, Bosnia - 28 Eprel 1983) bu onye dibia France (dọkịta na-awa na anatomist), ọkọ akụkọ ihe mere eme nke nkà mmụta ọgwụ na ọkà mmụta banyere mmadụ, ogologo oge na post na Indochina, onyeisi nke ọtụtụ ikike mmụta ọgwụ (Hanoï, Paris), rector nke Mahadum Félix Houphouët-Boigny, ọsụ ụzọ n'akụkọ ihe mere eme nke ọgwụ. (Hụ nkọwa niile: P. MGBE)
2: MAURICE DURAND bụ onye French na-asụ asụsụ Vietnamese mụrụ na Hanoi. (Hụ nkọwa niile: M. DURAND)
3: ÂU CƠ (嫗 姬) bu, dika okike okike nke Ndi Vietnam,. Lạc Ogologo Oge ("Dragọn Jehova nke Lac“), Ma buru akwa àkwá nke dọtara otu narị ụmụaka a maara dịka Bach Việt, ndị nna ochie na Ndi Vietnam. (Hụ nkọwa niile: ƠU CƠ)
4: Osimiri Blue: n'aka Osimiri Yangtze, mgbe ụfọdụ a na-akpọ ya Oke Osimiri na isi mmalite Bekee. Na yangtze or Yangzi (English: / ˈJæŋtsi / or / ˈjɑːŋtsi /) bụ osimiri kachasị ogologo (6,300 km # 3,900 mi) na Asia, nke atọ dịkarịsịrị ogologo n'ụwa na nke kachasị ogologo n'ụwa gafere n'ime otu mba kpamkpam. Ọ na-ebili na Ugwu Jari na Ugwu Tanggula (Plateau nke Tibetan) ma na-aga 6,300 kilomita (3,900 mi) na ụzọ ọwụwa anyanwụ ọwụwa anyanwụ nke Oké Osimiri China. Ọ bụ nke isii-kasị ukwuu osimiri site orùrù olu n'ụwa.
5: HENRI PAUL GASTON MASPERO (15/12/1883, Paris - 17/3/1945, Ogige ịta ahụhụ Buchenwald, Nazi Germany) bụ onye sayensị France na prọfesọ nke nyere aka n'ọtụtụ isiokwu metụtara East Asia. (Hụ nkọwa niile: HENRI PAUL GASTON MASPERO) (Lee nkọwa niile: HENRI MASPERO)
6: Osimiri Tong-T'ing or Ọdọ Dongting (Chinese: 庭) bụ nnukwu ọdọ mmiri na-emighị emi nke dị n’ebe ugwu ọwụwa anyanwụ Mpaghara Hunan, China.
7: An DƯƠNG VƯƠNG bụ eze na naanị onye ọchịchị nke alaeze nke Âu Lạc, steeti oge gboo gboo na Osimiri Red River. Dị ka onye ndú nke U Việt ebo, o meriri ndi ikpeazu Hùng eze nke ala nke Văn Lang ma mee ka ndi ya di n'otu - nke amara dika Nnọọ - ya na ndi ya U Việt. Otu Dương Vương gbagara ma gbuo onwe ya mgbe agha ahụ gasịrị Ndị agha Nanyue na 179 TOA. (Lee nkọwa niile: ANƯƠ DƯƠNG VƯƠNG)
8: Phong Chụ (峯 州 Mpaghara Bạch Hạc, Việt Trì, Phú Thọ Province taa) bụ isi obodo Văn Lang (ugbu a Vietnam Nam) maka ọtụtụ akụkụ nke Oge Hồng Bàng,1 si Nke atọ nke usoro ndị eze na Nke iri na asatọ nke usoro ndị eze of Ndị eze Hùng.
9: Mỵ Nương (China: 媚 娘 ma ọ bụ 媚 嬝) bụ aha ejiri mee ihe n’oge Oge Hong Bang izo aka nwa nke Ndị eze Hung. (Lee nkọwa niile: MỴ NƠNG)
10: Mng (Vietnamese: Ngịi Mường) ma ọ bụ Mwai bụ agbụrụ agbụrụ si ugwu Vietnam. The Muong bụ mba nke atọ kachasị ukwuu n'ime ndị otu pere mpe nke 53, yana ọnụọgụ ndị bi na 1.45 nde (dị ka ọnụ ọgụgụ 2019 si dị). Na Muong ndị mmadụ biri n’ugwu ugwu Vietnam, lekwasị anya .Gbè Hòa Bình na ugwu ugwu nke Mpaghara Thanh Hóa. Ha nwere njikọ chiri anya na agbụrụ Vietnamese (Kinh). (Lee nkọwa niile: MGBE)
11: ĐINH BỘ LĨNH (924–979) (r. 968–979), akpọrọ aha ya Enh Hoàn (丁丁桓) 1), bụ nke mbụ Onye isi ala Vietnam na-eso ntọhapụ nke mba ahụ n'ọchịchị nke Ọchịchị Han nke Southern China, yana onye bidoro obere oge Yninh eze na onye puru iche na nguzobe nke Nnwere onwe nke Vietnamese na ịdị n'otu ndọrọ ndọrọ ọchịchị na narị afọ nke iri. (Lee nkọwa niile: ỊNỊ HOÀNG)
ndetu :
Isi mmalite: Connaissance nke Vietnam - P. HUARD. Hanoi, 1954.
Foto: wikipedia.com.
' Isi isiokwu, amaokwu, mkpụrụedemede, obi ike, ederede italic, gosipụtara sepia ihe oyiyi edoziri Ban Tu Thư - karịahdiavietnamhoc.com
BAN TU ihe
6 / 2021