UMUAKA NKE ARARTANE - Onodu ojoo di egwu nye ndi ChiS nke Martials Arts - Part 1

Hits: 637

AHU NGUYEN MANH

    Dabere na Dai Nam thuc luc [Nami Nam thực lục] (Annals nke Dai Nam) (olu 17), nke Nguyen [Nguyễn] Ndị eze rụrụ arụ ọrụ kwụ ọtọ ma jiri nka ịgba iji kwụsị ọgba aghara ndị nkịtị. Ndị ndu ndị agha wakporo agha imegide Jehova Nwa nwoke [Nke a] wee tozuo oke n'ụzọ ahụ. N'ihi ya, mgbe o nwetasịrị oge udo, eze ukwu nyere iwu ka e hie ụlọ akwụkwọ mara ndị mmadụ ọgụ ma guzobe ụlọ nsọ agha n'ime Hue [Hụ], ụlọ akụ eze alaeze ukwu (north of Huong [Hương]). E wuru ụlọ nsọ nke agha na 1835, Afọ Ewu, na Otu Ninh [Otu Ninh] Obodo, Huong Tra [Hụ Trà] Mpaghara). Bo Le [Bộ Lễ] (Ozi nke Rites) guzobere usoro ndekọ, weghachite ozi sitere na Ly [u] usoro ndị eze. Ly Thuong Kiet [Nke ahụ zuru ezu] meriri Tọn [Tọn] ndị agha; Tran Quoc Tuan [Trốn Quốc Tuấn] nwere ọtụtụ mmeri wee dee akwụkwọ ntuziaka ndị agha bara uru; Tran Nhat Duat [Họrọ Nhật Duật] meriri Nguyen [Nwanyị] ndị agha mmeri dị ebube. + N'oge Le [Le] usoro ndị eze, Dinh Liet [Inh Liệt] bụ onye ndú maka udo udo nke Wu (China). N'ime ndepụta ahụ, enwere ndị a ma ama na onye nwere oke ọchịchọ Le Ngoi [Lê Ngọi]. N'okpuru Nke Trung Hung's [Lê Trung Hụngn'ọchịchị, Hoang Dinh Ai [Nke a na -eme] nwere ọtụtụ ihe ịga nke ọma na-eji ụta na mma agha.

     Ndị isi ndị agha nwere ike pụrụ iche nwere ike rụọ ọrụ ha n'ihu eze ukwu ma kwalite ya n'enyochaghị nyocha ọ bụla. Ọmụmaatụ, Mac Dang nsị [Mạc Đăng nsị] bụ onye ọkụ azụ nwere ike dị ukwuu. N'otu oge, ọ gara n'isi obodo. Mgbe ị na-agafe Giang Vo [Gini Võ] Schoollọ akwụkwọ, ọ hụrụ ndị mgba na ndị na-ebu ibu na-asọ mpi n'ihu eze ukwu. Hụ ka onye mmeri ahụ dị mpako mgbe mmeri meriri. Mac Dang nsị [Mạc Đăng nsị] rịọrọ ka e nye ya ikike ịsọ mpi megide onye meriri. Ma, eze ukwu gwara ya ka o bulie ya. O weliri ihe dị arọ narị narị kilos n'enweghị ọsụsọ wee bụrụ onye mmeri n'ịgba ibu. Mac Dang nsị [Mạc Đăng nsị] nyere nsọpụrụ ịbụ onye ndu nke ndị mgba niile na ndị na-ebuli ibu. Mgbe nke ahụ gasịrị, ọ họpụtara Mee chi huy su [Ô chỉ huy sứ] (ọchịagha). Mgbe e mesịrị, Mac Dang nsị [Mạc Đăng nsị] meriri ndị iro wee merie ike.

    Mgbe nke ahụ gasiri, ọ chiri ocheeze ahụ wee kee Jehova Mac [M .c] Ndị eze. Ọ bụ ezie na ọ bụ eze ukwu ugbua, ọgụ mara na-agba ọbara ya, yabụ na ọ chọrọ oge niile ịsọ mpi uso agha mara ọgụ n'ụlọ ikpe nke onye eze. Onye ọ bụla tụfuru ya ga-emechu ihu. Mgbe ọ hụrụ ndị na-agụsị akwụkwọ egwu ọhụụ, ọ na-ama ha aka ka ha merie ya ka e wee were ya dị ka ndị gụchara akwụkwọ.

    n'oge Nguyen [NguyễnOge Ọkaakaa, Dao Duy Tu [Ào Duy Từ[a ma ama] banyere ịbụ onye aghụghọ, yana akwụkwọ agha. Enwere Ire nke ahụ [Nke a bụ Thuần] onye meriri ndị iro; Nguyen Huu Tien [Nguyễn Hữu Tiến] na Nguyen Huu Dat [Nguyễn Hữu Dật] onye meriri Atọ [Tirinnh] ndị agha na-agba ịnyịnya ọtụtụ oge. Site na mgbe Jehova Nguyen [Nguyễn] usoro, e nwere Chu Van Tiep [Chu Vän Tiếp], Ndewo Tanh [Na Tánh] ndị dị aghụghọ ma nwee obi ike. Ọzọkwa, Ire ahụ Hoi [Nke a] nwere ọtụtụ uru; Nguyen Van Truong [Nguyễn Văn Trương] meriri Nwa nwoke [Nke a] ndị agha; Nguyen Hoang Duc [Nguyen Hoang Ducka akpọrọ Tiger General. N'ime ndị isi ndị agha iri na isii, e nwere ndị ofufe iri na atọ na-efe ofufe na Mieu lich Dai de vuong [Miếu lịch đại đếvươngA na-efekwa iri abụọ na ise na Thai mieu [Nke a] na Nke mieu [Nnọọ] nke Nguyen [Nguyễn] Ndị eze.

    N’afọ nke iri abụọ nke Minh Mang's [Minh Mụngreignlọ ikpe (1839), ụlọ ikpe alaeze ukwu ahụ nyere iwu ka e debe stereze izi ihe atọ n'ihu ya nke forlọ nsọ nke ịgba maka ịgba egwu ịgba egwu iri. A na-achị aha ndị ahụ, aha ha, aha ha, na onyinye ha n'oge ọchịchị nke Gia Long [Gia Long] na Minh Mang [Minh Mụng]. Ha na: Truong Minh Giang [Onye isi ala Minh Giảng] (Gia Dinh [Gia Đšh]), Pham Huu Tam [Phạm Hữu Tâm] (Thua Na Na Na [Thừa Thiên Huế]), Ta Quang Ku [Tạ Quang Cự] (Thua Na Na Na [Thừa Thiên Huế]), Nguyen Xuan [Nguyen Xuan] (Thanh Hoa [Thanh Hoá]), Pham Van Dien [Chukwuemeka Odumegwu Ojukwu] (Thua Na Na Na [Thừa Thiên Huế]), Aha ya bụ Phan Van Thuy [Phan Văn Thủỵ] (Quang Nam [Quang Nam]), Mai Kong Ngon [Mai Công Ngọn] (Thua Na Na Na [Thừa Thiên Huế]), Le Van Duc [Lee Nke anọ] (Vinh Long [V ibunh Long]), Tran Van Tri [Ụzọ Vän Trí] (Gia Dinh [Gia Đšh]), na Nweta ahụ ahụ [Naanị nke a] (Thua Na Na Na [Thừa Thiên Huế]). N'afọ 1854, ndị ebubo na 'premed' na mgbanwe nke Hong Bao [Hảng Bảo] (nwanne Tu Duc [Tự Đức]), aha nke Nweta ahụ ahụ [Naanị nke a] wepụrụ ya na stere.

    n'okpuru Tu Duc's [Tọ Đứcn'ọchịchị, e nwere ụzọ abụọ ọzọ e nyere maka tien si vo [tiến sↄ̃ võ] (dọkịta nke ọgwụ art), nna ukwu na-akụ ihe na-agafe ule ule atọ ahụ: na Afọ Buffalo (1865), Afọ nke Dragọn (1868, na Afọ agwọ (1869). Ha na: Vo Van Duc [Gaa n'ihu] (Quang Nam [Quang Nam]), Ndewo Van Luong [Gaa na Lương] (Quang Tri [Quảng Trị]), Van Van [Okechukwu Nwoke] (Thua Na Na Na [Thừa Thiên Huế]), Pham Ụlọ [Phạm Học] (Quang Nam [Quang Nam]), Nguyen Van Tu [Nguyễn Vãn Tứ] (Binh Dinh [Bình Đšh]), Duong Vietnam Thieu [Na -aga n'ihu] (Thua Na Na Na [Thừa Thiên Huế]), Mee Van Kiet [Văn Kiệt] (Quang Tri [Quảng Trị]), Dang Duc Tuan [Ng Đức Tuấn] (Binh Dinh [Bình Đšh]), Tran Van Hien [Tụn Vãn Hiển] (Thua Na Na Na [Thừa Thiên Huế]), na Le Van Truc  [Lê Vän Trực] (Quang Binh [Quảng Bình])¹

    Agbanyeghị, n'oge nnabata, Minh Mang [Minh Mụng] gbakwunyere ụfọdụ njirisi: Nke mbụ, onye ahụ ga-abụrịrị na akwadoro ike maka ya, ma nwee ike setịpụ ihe atụ maka ọgbọ ndị na-esote. N'ihi ụkpụrụ ahụ, ewepụrụ ụfọdụ mmadụ na ndepụta ahụ, gụnyere Ly Thuong Kiet [Nke ahụ zuru ezu], onye bụ ọnaozi (?)

    Tran Nhat Duat [Họrọ Nhật Duật], Dinh Liet [Inh Liệt], Hoang Dinh Ai [Hoành Đình Ái] a hụrụ naanị ka ndị isi ndị agha n'ọgbọ agha. Na mgbakwunye, enwere ụfọdụ mandarins n'ime Nguyen [Nguyễn] A na-ewere usoro ndị eze dịka ndị ndụmọdụ azụ. Ire nke ahụ [Nke a bụ Thuần] bụ naanị ihe ziri ezi, ọ bụghị cao liet. Nguyen Hoang Duc's [Nguyen Hoang Duc] talent enweghị atụ.

     N'ikpeazụ, Minh Mang [Minh Mụng] masịrị ka enyere isii mandarins ofufe na Nha giai vu ta huu [nye gi obi gi] (ụlọ aka ekpe na ezi ụlọ). Tran Quoc Tuan [Trốn Quốc Tuấn] na Le Khoi [Le Khoi] bụ ndị ọchịagha a ma ama sitere na usoro ndị gara aga. Ndepụta ndị ahọpụtara nwere Nguyen Huu Dat [Nguyen Huu Dat] na Nguyen Huu Truong [Nguyễn Hữu Trương] ndị bụ ndị ọchịagha a ma ama n'oge Nguyen [Nguyễn] Ndị eze.

     Iji lekọta Templelọ-elu nke ịgba ọgwụ ọgụ, enwere ndị nkịtị dị iri abụọ na ụlọ nọ nso na-elekọta ofufe kwa afọ ugboro abụọ n'oge opupu ihe ubi. Oru ofufe abuo a ka emere ofufe ha ozugbo Lich dai de vuong [Lich đại đế vương]. Ihe onyinye maka ememe ofufe gụnyere otu ehi, otu ewu, ezì abụọ, na azụ ahịa ise osikapa.

… GTKWUO…

BAN TU THU
12/2019

IHE:
Image - isi iyi: vn.360plus.yahoo.com

GỤỌ ỌZỌ:
'  AKADKỌ AKW TRKWỌ AKW andKWỌ andBỌCH and NA AKWARTKWỌ NSO VIETNAM - Nkebi 1
'  AKADKỌ AKW TRKWỌ AKW andKWỌ andBỌCH and NA AKWARTKWỌ NSO VIETNAM - Nkebi 2
'  AKADKỌ AKW TRKWỌ AKW andKWỌ andBỌCH and NA AKWARTKWỌ NSO VIETNAM - Nkebi 3