Akụkọ ihe mere eme nke TET MAGAZINES na Cochin China - Part 2

Hits: 461

AHU NGUYEN MANH

Ga n'ihu…

    Ezughị okè nke ndị mmadụ bụ iche na ndị ọzọ na-agọzi karịa onwe ha, ebe n'ezie, kwa ụbọchị, ha na-enweta ngọzi karịa ndị ha na ha nọ na ibe. N'agbanyeghị obere ngọzi ahụ nwere ike ịbụ, anyị kwesịrị inwe obi uto ịnwe ya, ebe ọ bụ na ọ bụ anyị kere n'onwe anyị dịka ebe obibi, n'agbanyeghị na ọ dị warara, ka na-alụ ọgụ nke ikuku, yana mpekere ogbunigwe.

    Agbanyeghị, enwere ọtụtụ ụzọ anyị ga-esi nwee ọ enjoyụ, nke ụzọ na-aga ije na ụzọ ọrụ bụ ndị anyị kwesịrị iche maka mgbe oge opupu ihe ubi lọtara.

    Ọtụtụ ndị na-ede akụkọ n’oge ahụ atụlewo ọdịda nke ihe dị iche iche dị n’oge opupu ihe ubi n’ime afọ ise ahụ a lụrụ agha.

    Nke ahụ bụ ọnọdụ dị na Cochin China nke Ho Bieu Chanh [Hồ Biểu Chánh] bụ otu n'ime àmà akụkọ ihe mere eme.

    Na-ele anya na Hanoi - mba niile - ndị akụkọ ahụ nwere, site na magazin dịka Tri Tan [Tri Tân] (Ihe Ọmụma nke Ọhụrụ) Thanh Nghi [Karịa]Mkpebi Ọha) Trung Bac Chu nhat [Na Na Na Na Na Na Na Na Na Na Na Na Na]Central na Northern Sọnde), hapụrụ maka uru anyị bara ụba nke akwụkwọ, nke ejiri maka Press na Literary okirikiri. Na-ekwu okwu kwụ ọtọ. oge opupu ihe ubi nke Trung Bac Chu nhat [Na Na Na Na], phong Hoa [Phong Hoá] na Ngay Mba [Ngày Nay] emeriela uche nke ndị na-agụ akwụkwọ ndị Cochin.

    Banyere Jehova phong Hoa [Phong Hoá] na Ngay Mba [Ngày Nay], akwụkwọ ndị ahụ ekwuputala ebe mbụ ha na igwe akụkọ oge na akwụkwọ ọgụgụ. Ihe okike ndi mmadu dika Tokpụrụ Ly, Xa Xe, Bang Ban [Lý Toét, Xã Xệ, Bang Bạnh]… bụ ihe ịtụnanya n'etiti ụdị akwụkwọ akụkọ na akwụkwọ akụkọ n'oge nke mbụ. Karịsịa ndị mmadụ dị ka Tokpụrụ Ly na Xa Xe [Lý Toét, Xã Xệ]… pụtara ọzọ na magazin ndị e dere n'asụsụ French. Ndị nta akụkọ, na-akwadebe mbipụta oge opupu ihe ubi maka akwụkwọ akụkọ dị iche iche, ejirila eserese na-anọchi anya mmadụ abụọ ahụ na-eche n'echiche - nke a na-ewere dị ka ndị nkịtị Vietnamese - ma yabụ, anyị ga-enwe ohere ịme ka ha mata ndị na - agụ akwụkwọ anyị na mbipụta oge mmiri nke afọ a.

    Mgbe ndị France lọghachiri Saigon [Sài Gòn] na nke abụọ, magazin abụọ ahụ Tuong Lai [Tương Lai] (Future) na Phuc Hung [Petoc ​​Hưng] (Nbili) chọsiri ike ịnụ ụtọ Tet [Tết] oge mbụ. Dịka akụkụ pụrụ iche, akwụkwọ ndị a enweela ikike n'ibipụta kaadi aha na-ejide ekele ekele nke afọ ọhụrụ [Năm mới] na mbipụta ha pụrụ iche nke e bipụtara na njedebe nke Binh Tuat [Bính Tuất] afọ (1946). N'oge ahụ, mba ahụ ebidola agha nke nguzogide megide ndị France, mana akwụkwọ akụkọ Phuc Hung [Palitec Hưng] ka nwere nchekwube maka udo na-adịgide adịgide.

    “'N'oge opupu ihe ubi nke Binh Tuat [Bính Tuất] (1946), akwụkwọ Phuc Hung [Palitec Hưng] na - ezigara ndị niile na - agụ akwụkwọ ihe niile kachasị mma, na - enwe olileanya na ha ga - enwe ike ịnụ ụtọ: Peace - Freedom - Obi Ụtọ".

   N'oge opupu ihe ubi na-esote (1947) Okirikiri ndi Press nwere otutu aha ndi ozo dika: Ma Vietnam Ma [Việt Bút] (Onye Vietnam Pen), Tin Dien [Tin ]iện] (Flash News), Ahịa Kien [Kiến Thiết] (Ntughari), Nke ahụ [Sự Thật] (Eziokwu), Len Dang [Lên Đàng] (ịmalite n'ụzọ mmadụ), Aha Ky [Nam Kỳ] (Cochin China), Tan Vietnam [Tân Việt] (Vietnam ọhụrụ), Tieng Goi [Tiếng Goi] (Oku ahụ). Ma, ọ bụ naanị mmadụ abụọ n'ime ha kwesịrị ka a lebara ya anya. Ha bụ okwu nke Maazị na Oriakụ. Ma Tra [Bút Trà] - ya bụ Ahịa Kien [Kiến Thiết] Okwu oge opupu ihe ubi Iwu Chin [Chín], na Aha Ky [Nam Kỳ] Nke oge opupu ihe ubi nke Mr. Truong [Gbanwee].

    N'afọ 1948 - Ndi oru mgbasa ozi dị ka a kpọtere ya na ọtụtụ nsogbu pụrụ iche nke oge opupu ihe ubi nke enwere ike iwere dịka prolix. N'oge a, ọtụtụ nsogbu pụrụ iche n'oge opupu ihe ubi bịara ndụ ma na-asọrịta mpi n'etiti ibe ha na-eweta Ekele nke Afọ Ọhụrụ n'okpuru aha ndị "dị oke nhịahụ nke mba" dịka Liberation Springtime [Xuân Giài Phóng] - Wartime Springtime [Xuân Khói Lửa] - National Oge (Xuân Dân Tộc)

     Dị ka ihe pụrụ iche ma dị ka ejiji na - ewu ewu - ọtụtụ ụlọ mbipụta akwụkwọ dịka Tan Vietnam [Ihe omume], Nke Cuong [Nam Cường] dekwara mbipụta Oge Ọpụrụiche. Ọbụna òtù dị iche iche nke Cao Dai [Cao Đài] na Hoa Hao [Hoà Hảo] ndị agha (Cao Dai na Hoa Hao bụ ndị otu okpukperechi) yana Roman Catholic [Thi organizationsn chúa giáo] ndị otu bipụtara akwụkwọ akụkọ oge opupu ihe ubi, na-ebu ezigbo aha ihe nkiri dịka:

    Agbanyeghị, ịmekọrịta naanị n'ọdịdị ahụ - Mgbasa akụkọ ahụ kwenyere na mbipụta pụrụ iche nke oge opupu ihe ubi, nke e bipụtara n'ime mmepe nke ọnọdụ ahụ n'afọ 1949 na 1950 abụrụla ihe atụ maka akwụkwọ akụkọ oge opupu ihe ubi n'oge ahụ na site n'oge ahụ gaa n'ihu. Idozi ụdị ihe atụ a eserese doro anya nke ọma, ma n'ụdị na ọdịnaya, ọnọdụ nke e kwere ka ndị na-ebi ndụ okirikiri nwee ọ regimeụ ọchịchị mmeghe ọnụ ụzọ (ebe ọ bụ na oge opupu ihe ubi nke 1950) - ma olee mgbe o ruru n’afọ 1951, akwụkwọ akụkọ a na-ebipụta n’oge opupu ihe ubi jụkwara ọzọ. Mgbanwe na ọdịda nke ndị ọrụ mgbasa ozi na-egosikwa ọnọdụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị na ọnọdụ akụ na ụba na-adịghị agbanwe agbanwe na mpaghara Indochina niile.

    Kedu otu onye nwere ike isi kọwaa akwụkwọ akụkọ na akwụkwọ akụkọ banyere mmiri n'ihe metụtara ndọrọ ndọrọ ọchịchị, nka, mmekọrịta mmadụ na ibe ya na nke ọdịnala ha gosipụtara site n'ụzọ ezi obi - nke a bụ ihe chọrọ ọrụ nyocha siri ike, na-eji usoro dị iche iche - usoro nyocha, usoro akụkọ ihe mere eme , usoro ọmụmụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị…

    Usoro nyocha n'onwe ya abughi ihe di nfe ma obu ezie na anyi nwere otutu akwukwo ndi ozo nke anakpo dika Dong Thanh Xuan [Đông Thanh Xuân] 1935 (Olu nke 0ri Spring 1935) nke Dr. Tran Nhu Lan [Trần Như Lan], Mba Xuan [Mba Xuân] (Sprin Taag) Tan Tien Xuan [Ihe atụ gara aga] (Oge opupu ihe ubi), Dan Ba ​​Moi [Đàn Bà Mới] (Womenmụ Nwanyị Ọhụrụ) biputere Bang Dong [Isi okwu], Naanị Thanh Hoa [Sài Thành Họa ọo] ()Saigon kọwara), Tan Thoi [Tân Thời] ()Oge a), Tu Mee [Tự Na-eme] (Freedom), Dong Nai [Naing Nai], Dong Duong [Đông Duong] (Indochina), Nu Gioi [Ugbu a] (Wa nwanyị), Khoa Hoc [Khoa Học] (sayensị), Abụ [Sống]Life) - Kpoo Bong [Chị Bóh] (Movie), Van Hoc [Văn Học] tuan san (Magazin ọdịbendị ọdịnala), Niet Ban [Niết Bàn]nirvana… N'ime akwụkwọ akụkọ niile nke oge opupu ihe ubi, anyị kwesịrị ilebara anya ole na ole dịka Mai (Echi) biputere Dao Trinh Nhat [Đào Tihinh Nhật], Tan Van [Ihe atụ] (Akwụkwọ ọhụrụ) biputere Aha ya bụ Phan Van Thiet [Phan Văn Thiết], Nhut Bao [Nhựt Báo] ()Akwụkwọ akụkọ kwa ụbọchị) na Dan Moi [N'ime ọnwa] (Ndị Ọhụrụ) nke bipụtara Nguyen Bao Toan [Nguyễn Bảo Toàn] na Nguyen Van Mai [Nguyễn Văn Mai]. Anyi aghaghi ichoputa banyere asusu ndi oru mgbasa ozi kwenyere na ndi nke ato nke uwa nwere Dai Chung [Đại Chúng] (Ndị Mass) akwụkwọ akụkọ na Fourth Internationalists nwere Tranh David [Tranh Đấu] ()Ịlụ ọgụ) magazin nwere njiri mara pụrụ iche na nke mbụ.

    Agbanyeghị, na-elele elu na ọdịdị nke oge ndị pụrụ iche nke oge opupu ihe ubi, anyị nwere ike ịhụ na, na mbido, ọnụọgụ peeji ha pere mpe, ma e jiri ya tụnyere nke akwụkwọ akụkọ a na-ahụ kwa ụbọchị - ọ bụghị ya n'ihi na isiokwu ga-abụrịrị gbadoro ụkwụ n’isi mmiri oge opupu ihe ubi, yabụ ejiri nlezianya họrọ ha? Okwu mmiri nke Trung Lap [Na Na Na] (1933) nwere naanị peeji 10 nke nha nkịtị, na ọnụahịa ire nke 15 cents; enwere naanị Xuan Phu Nu Tan Van  [Xuân Phụr Nữ Tân Văn] (Newmụ Akwụkwọ Ọhụụ Ndị Nwanyị) nke ahụ dị nnọọ 38 peeji - nke nwere peeji 4 nke e bipụtara karịsịa na agba ndị dị ịtụnanya, mana ọnụahịa ire ere bụ naanị 20 cents. N'oge ahụ Karịa Chung [Thần Chung] (NaỌrụ ebube Bell) kwụsịtụrụ ndị na-agụ chekwara uche ha maka Phu Nu Tan Van [Peto Nữ Tân Văn] nke e hotara n’elu.Ihe Odide Pụrụ Iche nke Duoc Nha Nam [Đuốc Nhà Nam] (People'szọ Ndị mmadụ na Fada Vietnamese) nke Nguyen Phan Long [Nguyễn Phan Long] na Nguyen Van Sam [Nguyễn Văn Sâm] biputara na 1935 bu kwa nke puru iche nke nwere peeji iri abuo ya, nke edeputara nke oma ma rere ya na 20 cent. E mesịa na 20, mbipụta Oge opupu akpọrọ “Vietnam”, nke Nguyen Phan Long [Nguyễn Phan Long] bipụtara, nwere peeji iri abụọ na anọ wee ree ọnụ ahịa ya karịa 1936 cents.

    Nmechi afọ a Phuc Hung [Petoc ​​Hưng] (Mweghachi) nke e bipụtara na 1946 buru ibu dị ka ọkara nke okwu nkịtị kwa ụbọchị ma rere 1 piastre.

     N'oge ahụ, ụfọdụ mbipụta Oge Oge Oge na-ere ngwa ngwa, ọ bụghị naanị n'ihi onyonyo ha ma ọ bụ foto ha na mkpuchi ha - dị ka okwu nke Oge opupu ihe ubi Anh Sang [Enyi Sáng] (ìhè) nke Lu Khe [Lữ Khê] - ma ọ bụ n'ihi ọnụ ọgụgụ dị ukwuu nke ibe ha dịka nke Karịa Chung [Thần Chung] (NaỌrụ ebube Bell) nke Nam Dinh [Nam Đình], kamakwa n'ihi lọtrị eji “ahịa” dị ka nke Saigon Moi [Sài Gòn Mới] (Saigon ọhụrụ) nke Oriakụ Ma Tra [Bút Trà] bipụtara. Dika ihe puru iche, Ugbo mmiri nke Doc Thay [Đọc Thấy] (Guo ma hu) nke Tran Van An [Trần Văn An] bipụtara, rere ya ngwa ngwa dịka ọ "dị n'okwu atọ n'ime otu" ma rekwa ya na ọnụ ahịa nwere ezi uche, ebe enyere ndị na-agụ ya ohere isonye n'asọmpi nwere ọtụtụ ihe nrite ha nwere ike imeri . Banyere oge opupu ihe ubi nke 'the Dan Kuy [Dân Quý] ()Ndi m huru n'anya) biputere Phan Khac Suu [Phan Khắc Sửu] - onye ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke South - Nguyen Van Mai [Nguyễn Văn Mai], ọ rere nke ọma maka ihe ọgụgụ ya na ihe ngosi ya.

     E wezụga nke ahụ, ndị mgbasa akụkọ enweghị ike izere ịsọ mpi na ibe ha iji nye akwụkwọ akụkọ na akwụkwọ akụkọ n'oge; site na asọmpi dị otú ahụ, ndị Karịa Chung [Thần Chung] nke Nam Dinh [Nam Đình] agaruola ndị na-agụ ya tupu akwụkwọ ndị ọzọ ./.

GỤỌ ỌZỌ:
'  Akụkọ ihe mere eme nke TET MAGAZINES na Cochin China - Part 1

BAN TU THU
11 / 2019