LANGUAGE VIETNAMESE nke Vietnamese na Ndị Ala Ọzọ - Okwu Mmalite - Nkebi 1
Hits: 2236
Okwu Mmalite
The Asụsụ Vietnamese bụ asụsụ ndị Vietnamese na-asụ asụsụ ala of Ndi Vietnam (akpọkwara aha ya bụ Kinh, agbụrụ ndị kachasị na Vietnam). Guzobe otu asusu ndi mmadu niile na -esi bu ihe isi ike n ’odidi di iche iche na asusu di iche. Vietnamese sitere na nkeji okwu dị ụtọ na ụda olu siri ike. Nkwenye nwere ọrụ dị mkpa ọ ga-arụ iji nyere aka ịmata ma chọpụta ihe okwu ndị pụtara. Enwekwara otutu asusu na Asụsụ Vietnamese, n’ime nke kacha dịkarị mma na ndị kacha amasị bụ ndị nke Ndịda. Olu okwu a dichaghị ka ihe dị iche iche dịka otu esi akpọpụta ya bụ isi okwu adịkarịghị asusu okwu na ọbụna ụtọ asụsụ. Vietnamese bụ asụsụ monosyllabic ya na ụda olu nke ọ bụla nwere otu ihe ọ pụtara. Ọzọkwa, ọ na-enye ọnụ ọgụgụ dị iche iche nke ọtụtụ okwu ọnụ, ndị nwere ihe ruru 2, 3 ma ọ bụ ọbụna maka otu olu.
The Asụsụ Vietnamese guzobere ma zụlite ọtụtụ narị afọ ugbu a. Akwụkwọ nke usoro ezumike n'oge eji asụsụ Chinese eme ihe ọ bụghị ruo mgbe a mụrụ ya aha [Nm] (Odide Demotic) asụsụ dị na narị afọ nke iri na anọ ka e ji ya ede ma ede ma ide ederede, ọkachasị na ide akwụkwọ. Na narị afọ nke 14, Vietnamese ma ọ bụ asụsụ obodo wee dịrị. Isi mmalite ya nwere njikọ ndị Portuguese, Spanish, Italian na French na-agbasa ozi na-arụ ọrụ na mba South East Asia.
Ndị ahụ chepụtara edemede ederede ọhụrụ dị ka ihe ọ pụtara iji gosipụta ya Asụsụ Vietnamese. Ndị kacha hụ anya na ntinye aka na ịmụ asụsụ Vietnamese n’oge ahụ bụ onye Nnọchianya French aha ya Alexandre de Rhode1 site na mbipụta ya nke akwụkwọ ọkọwa okwu Vietnamese na ụtọ asụsụ mbụ a na-akpọ Vietnamese – Portuguese – Latin Dictionary. Na mbu Vietnamese A na-eji naanị maka ebumnuche agbasa mana n'oge na-adịghị anya, ndị mmadụ machibidoro ya n'ihu ọha mgbe ndị France tiri iwu ọchịchị ha na Vietnam. Nye ụfọdụ ndị Vietnamese bụbu ihe eji eme ihe maka ịchichi nke ndị ọchịagha, mana mgbe ahụ, n'ihi ịdị mma ya, Vietnamese ghọrọ ihe a ma ama. Ọzọkwa, sistemụ mkpụrụedemede ya dị mfe na njikọta nyeere ya aka ịkwụsị enweghị nkatọ ọ bụla.2, 3
Vietnamese (tiếng Việt, ma ọ bụ obere Pịa) bụ mba na asụsụ obodo nke Vietnam. Ọ bụ asụsụ obodo 86% nke ndị bi na Vietnam, na ihe dị ka nde mmadụ atọ na Vietnam. Ọtụtụ agbụrụ pere mpe nke Vietnam na-asụ ya dị ka asụsụ nke abụọ. Ọ bụ akụkụ nke Ezinaụlọ asụsụ Austroasiatic4, nke o nwere okwu kacha asụ site na oke oke (ọtụtụ ugboro ibu karịa asụsụ Austroasiatic ndị ọzọ etinye ọnụ). Ọtụtụ Ikọ Vietnamese agbazitela n'asụsụ Chinese, a na-ejikwa ya ede ihe mgbe ochie site na iji usoro ide Chaịnụ, ọ bụ ezie na ọ bụ n'ụdị degharịrị, e wee kpọọ ya n'asụsụ obodo. Dịka ọpụpụ nke ọchịchị French, asụsụ ahụ gosipụtara ụfọdụ mmetụta sitere na French, na Usoro ederede Vietnamese (nke ọma) iji taa bụ ụdị agbanwegharị nke Latin mkpụrụ okwu, na mkpụrụedemede ndị ọzọ maka ụda na mkpụrụedemede ụfọdụ.
dị ka asụsụ obodo nke agbụrụ niile, Vietnamese na-ekwu okwu na Vietnam site na Ndi Vietnam, yana ndị agbụrụ na agbụrụ. A na-ekwukwa ya na obodo Vietnamese nke mba ofesi, ọkachasị na United States, ebe enwere ihe karịrị otu nde ndị na-asụ ya bụ asụsụ nke asaa a na-asụkarị (ọ bụ 3rd na Texas, 4th na Arkansas na Louisiana, yana 5th na California). Ọ bụ n’Ọstrelia, ọ bụ asụsụ isii kacha asụ.
Dika akwukwo ndi Ogu si kwuo. Vietnamese a na-ekwukwa ọtụtụ ndị bi na Cambodia, Canada, China, Côte d'Ivoire, Czech Republic, Finland, France, Germany, Laos, Martinique, Netherlands, New Caledonia, Norway, Philippines, Russian Federation, Senegal, Taiwan, Thailand, United Kingdom, na Vanuatu.
"Na mbu, dika Vietnamese nwere olu ma nweko okwu ndi China, a kewara ya na Sino-Tibetan”. Emechara, achọpụtara na ụda nke Vietnamese pụtara na nso nso a (André-Georges Haudricourt-1954)5 a na - anarakwa okwu ndị China dị ka Han Chinese n'oge ha na-emekọ ihe (1992); akụkụ abụọ a enweghị ihe jikọrọ ya na mmalite nke Vietnamese. Vietnamese kesara nke abụọ na mpaghara Kam-Tai nke Daic ya na Zhuang (gụnyere Nùng na Tày na North Vietnam) na Thai, mgbe ha wepụrụ ihe ndị dị n'elu China. Ka o sina dị, na Akụkụ Daic na-agbaziri site na Asụsụ Zhuang N'ogologo oge ochie ha banyere ịbụ ndị agbata obi (André-Georges Haudricourt), ọ bụghị akụkụ mbụ nke Vietnamese. N'ikpeazụ, Vietnamese kewara n'ime Asụsụ Austroasiatic ezi na ulo4, na Mon-Khmer ime mmuo, Vietnam-Moung alaka (1992) mgbe emechara ọmụmụ ihe ọzọ. Kinh bụ ọnụ ọgụgụ kasị ukwuu na Vietnam. Dị ka ọmụmụ Fudan University nke 2006 si kwuo, ọ bụ nke Mon-Khmer n'asụsụ, ma ọ nweghị okwu ikpeazụ dịnụ maka mmalite ya.
Henri Maspero6 nọgidere na-enwe Asụsụ Vietnamese of Thai-Mmalite, na Nna na-asọpụrụ Souvignet Chọrọ ya na Indo-Malay otu. AG Haudricourt5 ajụwo akụkọ banyere Maspero6 ma kwubiri na etinye Vietnamese n'ụzọ ezinaụlọ ezinụlọ Austroasiatic. Onweghi n’ime echiche ndị a kọwara nke ọma ihe Asụsụ Vietnamese. Otu ihe, ka doro anya: Vietnamese abụghị asụsụ dị ọcha. O yiri ka ọ bụ ngwakọta nke ọtụtụ asụsụ, oge ochie na nke ọhụụ, zutere n’akụkọ ihe mere eme mgbe ọ bụla kọntaktị na-aga n'ihu n'etiti ndị ala ọzọ na ndị Vietnam.
Mgbe onye kwuru Ndi Vietnam ruo millennia, edere Vietnamese ghọrọ asụsụ nchịkwa gọọmentị nke Vietnam ruo narị afọ nke 20. Maka ọtụtụ n'ime akụkọ ya, ihe a maara ugbu a dị ka Vietnam jiri Chinese oge ochie e dere ede. Na narị afọ nke 13, mba ahụ mepụtara Chữ nôm, ị na-eji mkpụrụ akwụkwọ China eme ihe na ụda olu iji dabara adaba na ụda ndị metụtara asụsụ Vietnamese. Chữ nôm Ekwenyere na ọ na-arụ ọrụ nke ọma karịa ihe odide ndị China oge ochie na ọ na-eji ya eme ihe na narị afọ nke 17 na nke 18 maka uri na akwụkwọ. Chữ nôm Ejiri ya maka ebumnuche nhazi n'oge obere H na Dynasties Tây Sơn anwụ Tọsde7. N'oge ọchịchị French, ndị French jisiri ike na ndị China. Ọ bụ tupu nnwere onwe pụọ na France ka eji Vietnamese iwu. Ọ bụ asụsụ nkuzi n’ụlọ akwụkwọ na mahadum, ọ bụkwa asụsụ maka azụmaahịa nkịtị.
Dị ka ọtụtụ mba ndị ọzọ dị n'Eshia, n'ihi njikọ chiri anya na China ruo ọtụtụ puku afọ, ihe ka ukwuu Vietnamese lexicon metụtara sayensị na ndọrọ ndọrọ ọchịchị sitere na China. Ọ dịkarịa ala, 60% nke lexical ngwaahịa nwere mgbọrọgwụ ndị China, ọ bụghị tinyere nataralized okwu mbinye ego si China, n'agbanyeghị na enwere ọtụtụ okwu mejupụtara nke ala. Okwu Vietnamese tinyere ego ndị China ji ya. Mmadu nwere ike mata ihe dị iche n’etiti okwu Vietnamese na onye China naara ihe ma ọ bụrụ na enwere ike belata ya ma ọ bụ ihe ọ gbanwere agbanweghị mgbe edopụrụ ụda. N'ihi nnabata ndị France, Vietnamese ejirila ọtụtụ okwu nwetaara akwụkwọ ahụ Asụsụ French, ọmụmaatụ kpaa (site na French kọfị). N'oge a, a na-atụkwasị ọtụtụ okwu ọhụụ na okwu ọkọwa asụsụ n'ihi oke mmetụta dị n'ọdịda ọdịda anyanwụ; ndị a na-agbaziri site na Bekee, dịka ọmụmaatụ TV (n'agbanyeghị na-ahụkarị n'ụdị ederede dịka tivi). Mgbe ụfọdụ akwụkwọ ịgbaziri ego ndị a bụ ego nkịtị sụgharịa Vietnamese (dịka ọmụmaatụ, a na-akpọ ngwanrọ n'ime phần mềm, nke pụtara n'ụzọ nkịtị "akụkụ dị nro").8
Gaa n'ihu na ngalaba 2…
GỤỌ ỌZỌ:
' Asụsụ VIETNAMESE maka ndị Vietnamese na ndị mba ọzọ - Mkpụrụedemede Vietnamese - Nkebi nke 2
' Asụsụ VIETNAMESE maka ndị Vietnamese na ndị mbịarambịa - Ndị Vietnamese Consonants - Nkebi nke 3
' VIETNAMESE LANGUAGE maka Vietnamese na ndị ọbịa - Osimiri Vietnamese - Nkebi 4
' Asụsụ VIETNAMESE maka ndị Vietnamese na ndị mbịarambịa - Ndị Vietnamese Consonants - Nkebi nke 5
ndetu:
1 Alexandre de Rhodes, Nkeji [15 March 1591 na Avignon, Papal States (ugbu a na France) - 5 Nọvemba 1660 na Isfahan, Persia] bụ onye ozi ala ọzọ Jesuit nke Avignonese na lexicographer nke nwere mmetụta na-adịgide adịgide na Iso Christianityzọ Kraịst na Vietnam. O dere Akwụkwọ ọkọwa okwu Annamiticum Lusitanum na Latinum, akwụkwọ ọkọwa okwu mbụ Vietnamese-Portuguese-Latin, nke ebipụtara na Rome, na 1651.
2 Isi mmalite: Lac Viet Computing Corporation.
3 Ebe e si nweta ya: IRD New Tech.
4 Asụsụ Austroasiatic, nke a makwaara dị ka Mon – Khmer, bụ nnukwu ezinụlọ na-asụ asụsụ Mainland Ndịda Ọwụwa Anyanwụ Eshia, gbasasịa n'akụkụ India, Bangladesh, Nepal, na ndịda China. E nwere ihe dịka nde asụsụ 117 nke asụsụ Austroasiatic. N'ime asụsụ ndị a, naanị ndị Vietnamese, Khmer na Mon nwere akụkọ ihe mere eme ederede ogologo oge na naanị Vietnamese na Khmer nwere ọkwa gọọmentị dị ka asụsụ mba ọgbara ọhụrụ (na Vietnam na Cambodia, n'otu n'otu).
5 André-Georges Haudricourt (Ọ bụrụ na André-Georges Haudricourt (Ọnwa Mbụ 17, 1911 na Paris - August 20, 1996 na Paris) bụ onye French na-amụ banyere botanist, ọkà mmụta mmụọ mmadụ na asụsụ.
6 Henri Paul Gaston Maspero15 Disemba 1883 na Paris - 17 Machị 1945 n’ogige ịta ahụhụ Buchenwald, Weimar Nazi Germany) bụ onye sayensị France na prọfesọ nke nyere aka n'ọtụtụ isiokwu metụtara East Asia. A maara Maspero nke ọma maka ọmụmụ ọsụ ụzọ ya nke Daoism. Ndị Nazi tụrụ ya mkpọrọ n’oge a na-alụ Agha Worldwa nke Abụọ ma nwụọ n’ogige ịta ahụhụ Buchenwald.
7 Aha Tây Sơn (Nhà Tây Sơn A na-eji is history) mee ihe na akụkọ ntolite Vietnamese n’ụzọ dịgasị iche iche iji zoo aka n’oge nnupụisi ndị ọchịchị obodo na usoro ndị eze na-achịkwaghị achịkwa nke e guzobere n’etiti njedebe nke usoro eze Lê na 1770 na mmalite nke usoro ndị eze Nguyễn na 1802. Aha ndị isi nnupụisi ahụ Mpaghara ụlọ, Tây Sơn, bịara tinye aka na ndị isi n'onwe ha (brothersmụnne Tây Sơn: ntụgharị, Nguyễn Nhạc, Huệ, na Lữ), ọgba aghara ha (Ntuli Tây Sơn) ma ọ bụ iwu ha (ndị eze [Nguyễn] Tây Sơn).
8 Isi mmalite: Wikipedia Encyclopedia.
Image Isi nke isi - Isi mmalite: vi.wikipedia.org
Ban Ban Tu Thu - Indexes, bold text, italic text in bracket and sepia image has set. karịahdiavietnamhoc.com
BAN TU THU
02 / 2020