AKWIGNKWỌ EGO 'TẾT'

Hits: 454

AHU NGUYEN MANH ¹

     N'oge a, okwu ahụ "T .t" certainfọdụ mba ewerela ya dị ka ụdị nke ezigbo “Ezumike” nke mba Vietnamese, nnukwu ezumike dịtụ iche na nke mba ndị ọzọ nọ na mpaghara ahụ (Japan, Korea…) na omenala China. Agbanyeghị, ọtụtụ ndị nchọpụta nwara ịchọ ụzọ ha si nweta okwu a sitere na "Lezie anya" nke ndị China. N'ihi ya, "Tet" abụghị ihe akọwapụtaghị aha ya "Ntinye". Mgbe emepụtara, nkọwa a yiri ihe dị ụtọ dịka "Tứt nhứt" bụkwa nkọwahie ọzọ nke ụda olu abụọ nke Sino-Vietnamese "Ọpụpụ nhicha"(Tết ma ọ bụ ụbọchị ọhụụ), okwu a na-ejikarị ngosipụta "Tết nhứt ơn nơi”(Tết dị nso). Ngosipụta dị ịrịba ama karị "ngà tư ngày tết”(Ụbọchị nkịtị na ụbọchị Tết) na nke okwu "Nwachukwu" na "Ntinye" sitere n'okwu abụọ sino-Vietnamese "Nke abụọ". Ihe nke " N'onwe ya" ka usoro nke afọ, oge, ụbọchị, ọnwa dị otu a, "gwa gi" pụtara ịgbakọ oge yana nke kwuru na iji sochie usoro dị iche iche "T .t" ²

     Nguyên Dán (nguyên pụtara mbido, đán pụtara n'ụtụtụ) pụtara n'ụtụtụ nke ụbọchị mbụ nke ọnwa. Nguyên Dán A na-akpọkwa ya “Chinh ánNtụgharị “Chính nguyệt chi đán”Nke pụtara ụtụtụ mbụ n'ọnwa mbụ. Ọzọkwa, ndị mmadụ na-ejikwa okwu ahụ “Kwuo”Nke pụtara ụtụtụ atọ (ụtụtụ mbụ n’afọ amị, ụtụtụ mbụ n’oge, ụtụtụ mbụ n’ọnwa).

     N'akụkọ ihe mere eme nke China, “Tụt NguyênĐán”Agbanweela ọtụtụ oge:

- N’okpuru ọchịchị ndị eze atọ ahụ na Hia ndị eze, ọnwa “Na"(agu) ka ahọrọ ka ọnwa nke ọnwa mbụ n’afọ ime ememe T .t (nke a bụ n'ihi na n'oge ahụ ndị mmadụ nwere mmasị na agba ojii)

- The Ubọchi Shang họọrọ ọnwa “Sọlọ"(buffalo) dị ka ọnwa ọhụrụ.

- The Ndi eze Tch'ou họọrọ ọnwa “Tỵ"(òké dịka ọnwa mbụ) (dị ka ndị mmadụ n'oge ahụ na-amasị agba na-acha ọbara ọbara).

- Na Ọwụwa anyanwụ Tch'ou, Confucius nabatara usoro Hia otú a T .t a gbanwere ọzọ n'ime ọnwa “Na"(agu).

- The Tsin Tsin ọzọ gbanwere T .t n'ime ọnwa “Hịi"(ezì) nke bụ ọnwa nke iri.

- Han usoro ndị eze soro Confucions wee họrọ ọnwa “Dần” (agu) dika onwa mbu.

     Site n'oge ahụ gaa n'ihu, “Tụt NguyênĐánEdozila ọnụ, ụbọchị na ọnwa agbanwebeghịkwa.

      Ihe mere ndị mmadụ ji nwee nhọrọ dị iche iche bụ na usoro ndị eze ọbụla nwere echiche nke ha, mana, n'eziokwu, echiche niile ndị a sitere na ụdị echiche na-enye oge dị mkpa kemgbe e kere ụwa. Ihe “Oke"(òké) bụ oge nguzobe, “Sọlọ"(BuffaloOge awa bụ ụwa abịa dị ndụ na “Na"(tiger) elekere bụ oge amụrụ madụ.

IHE:
¹ Onye Prọfesọ Njikọ HUNG NGUYEN MANH, Doctor of Phylosophy in History.
²  Dị ka PHẠM ĐÌNH TÂN - Ememme Vietnamese na Oge opupu ihe ubi - Tinh Việt Literature Almanac - Mmiri Mậu Tuất - E bipụtara Saigon na 1958, p.55.

BAN TU THU
01 / 2020

IHE:
Isi: Vietnamese Lunar Afọ Ọhụrụ - Ememe Nnukwu - Asso. Prof. HUNG NGUYEN MANH, Dọkịta nke Phylosophy na Akụkọ.
Ban Banyere Ban Tu Thu edoziela ederede na sepia dị egwu - karịahdiavietnamhoc.com

Lelee ya:
'  Site na Ihe osise na mbido narị afọ nke 20 ruo ememe ọdịnala na ememme.
'  Nchegbu nke ndi nwere obi ike - Nchegbu maka ọkụkọ na achicha.
'  Vietnam Ememme Afọ Ọhụrụ - vi-VersiGoo
◊ wdg.