Akụkọ ihe mere eme nke akwụkwọ akụkọ SPRINGTIME na COCHInchINA - Nkebi nke 1

Hits: 240

     NUmber of veteran newsmen in the 30's and 40s's kwenyesiri ike na Maazị DIỆP VĂN KỶ n'onwe ya bụ nwoke ahụ butere ụzọ n'ibipụta akwụkwọ akụkọ oge ochie nke oge opupu ihe ubi, na-esochi ya n'okirikiri ndị nta akụkọ - ya bụ "Đông Pháp” nke báo (Akwụkwọ akụkọ oge Indochina nke French) nke onye isi obodo NGUYỄN KIM ĐÍNH na 1927.

     AN'agbanyeghị na ọ bụ NGUYỄN KIM ĐÍNH nwere magazin ahụ - Onye nchịkọta akụkọ ya bụ TRẦN HUY LIỆU - The Oge Phap (Fig 1) bụ akwụkwọ akụkọ pụrụ iche nke jigidere na ngagharị nke ịhụ mba n'anya - nke kpasuru oke iwe n'oge ahụ - ya mere ọ nwetara nlebara anya ọha mmadụ nabatara ya wee gụọ ya. N’ihi ya, ka ọ na-erule ná ngwụsị nke afọ 1927, magazin Springtime, bụ́ nke nwere ọnụ ọgụgụ dị nta nke peeji na nke ọ̀tụ̀tụ̀ ọ̀tụ̀tụ̀ ọ̀tụ̀tụ̀ ọ̀tụ̀tụ̀ ọ̀tụ̀tụ̀, ebipụtawo ya na-acha uhie uhie na agba ojii, ma ree ya ozugbo.

     HOlee otú ndị na-agụ ya ga-esi nabata ihe ndị dị n'ime ya? Ọ̀ bụ n’ihi mpụta nke nnukwu aha ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị dị ka PHAN CHÂU TRINH, PHAN BỘI CHÂU, ma ọ bụ BÙI QUANG CHIÊU? Eziokwu na-egosipụta nke ọma n'ụzọ megidere - Ọ bụ n'ihi "eccentric" ede uri NGUYỄN KHẮC HIẾU na uri ya "Na-anụ ụtọ oge opupu ihe ubi" (Chơi Xuân). Na-agụ uri ahụ "Chọi Xuân” nke e dere n’ụdị dị mfe nke afọ 30 na 40, anyị na mbụ nwere ike ikwere na ọ na-agwa anyị ihe ụtọ na mkpali nke onye aṅụrụma mgbe ọ na-eji otu gọpụ wụsa iko mmanya ya, ma n’ụzọ megidere nkwenkwe anyị, ọ bụ n’ezie. na-eme, nchịkọta mbido nke ụdị dị iche iche nke ịnụ ụtọ oge opupu ihe ubi n'oge oge niile, site na China ruo obodo anyị. Ihe ndị a niile nwere mmetụta mmadụ, ndọrọ ndọrọ ọchịchị na nke agha…, nke ezubere ịkpali ịhụ mba n'anya.

     AN'oge ahụ, ọ bụ ezie na a tọhapụla ya na njikọ nke Chinese na Chinese ndị e degharịrị akwụkwọ Vietnamese, onye na-ede uri a bụ onye chọsiri ike ibi ndụ French na ịmụta ịsụ French, ọ ka enweghị ike ịkwụsị ya "ihe owuwu yiri ya” bịara ọdịdị nke Nke a Chung (Mgbịrịgba ebube) mbipụta oge opupu ihe ubi na 1929 - Ọ bụ ihe nwute na Nke a Chung bụru mkpụkpu; ọ pụtara na Jenụwarị 7, 1929 wee nwụọ na Machị 25, 1930.

   The Nke a Chung kwa ụbọchị nwere ụzọ abụọ distichs nke ukwuu ndị na-agụ ya nwere ekele maka oge ahụ:

  "Mgbịrịgba ụtụtụ na-ada ụda na-ebugara ndị obodo anyị ihe kacha mma maka ụbọchị atọ obi ụtọ Tết. N'ịbụ ndị na-echegbu onwe anyị na juputara n'ịhụnanya maka obodo ochie anyị, anyị nwere olileanya na anyị ga-enwe ọtụtụ ohere dị mma n'ụbọchị mmiri ndị a.. "

    A ikpe yiri nke ahụ bụ nke TRẦN THIỆN QUÝ - mgbe ọ na-elekọta ụlọ ọrụ ahụ. Anọpụ iche (anaghị ele mmadụ anya n'ihu) kwa ụbọchị, ndị na-agụ ya nwere ekele dị ukwuu, ma mgbe ọ na-abanye na ya Obodo Luận, o ji nke nta nke nta kwụsị inwe ekele ahụ.

 

 

     Tọ mbipụta oge opupu ihe ubi - nke e bipụtara n'oge opupu ihe ubi - ọ bụ ezie na a kọwapụtara ya ma na-egbuke egbuke - ka na-ekerịta ọdịnihu nke mba site n'oge ọ bụla dị iche iche akụkọ ihe mere eme. Nke mbụ bụ oge nsogbu akụ na ụba - na mbipụta mmiri nke e bipụtara na February 14, 1931, onye edemede NGUYỄN VĂN BA, onye nchịkọta akụkọ, mere mkpesa banyere nhụsianya nke ndị mmadụ na Cochin China n'isiokwu ya nke isiokwu ya bụ: "Tết nke afọ ikpeazụ na Tết nke afọ a". Ka anyị gụgharịa paragraf, nke jupụtara na enweghị nchekwube, n'isiokwu ya ka anyị nwee ike iji ya tụnyere paragraf ịhụnanya ndụ. Nke ahụ NGUYỄN KHẮC HIẾU dere n'akụkọ ya nke isiokwu ya bụ: "Na-anụ ụtọ oge udu mmiri”, nke a kpọtụrụ aha n’elu.

   "... Mgbe anyị na-anụ ụtọ oge Tet ikpeazụ, anyị niile ji n'aka na anyị ga-enwe ike ịnụ ụtọ oge Tết nke afọ a, mana anyị atụghị anya na ọ ga-adị ka nke a. N'afọ gara aga, anyị enweghị oge Tết dị ka afọ a Tết oge na ikwu eziokwu, anyị enwebeghị oge Tết yiri nke a na akụkọ ihe mere eme nke Cochin China.".

             Kedu ka afọ a si dị mwute oge Tết?  
            Kedu ka oge a si dị mwute?

     IN'ime afọ 30, ọ bụghị ọtụtụ akwụkwọ akụkọ e dere na "nke ọma" (Asụsụ mba Latinized), ọ bụ ezie na ọha na eze na-ede akwụkwọ emewo ka ha mata okwu ndị a na-asụ latịn. N'ime ndị obere akwụkwọ akụkọ, na Thần Chung kwa ụbọchị bụ nke kacha pụta ìhè.

     AMong otu ndị nta akụkọ na-ede akwụkwọ akụkọ na akwụkwọ akụkọ oge opupu ihe ubi, na Công Luận (Echiche Ọhaneze) Kwa ụbọchị nwere ụkpụrụ nduzi pụtara ìhè: nke inwe otu ndị editọ dị iche iche maka mbipụta oge opupu ihe ubi ọ bụla - dịka ọmụmaatụ mbipụta oge opupu ihe ubi pụrụ iche nke afọ 1931 bụ ndị editọ NGUYỄN VĂN BA na PHÚ ĐỨC dere. Mgbe oge opupu ihe ubi na-esote oge pụrụ iche bịara ntụgharị nke VÕ KHẮC THIỆU, DIỆP VĂN KỶ, wee TRẦN THIỆN QUÝ.

     An'agbanyeghị ekele ndị na-agụ mgbe ha ka nọ na Thần Chung kwa ụbọchị - ahụ otu Kỷ, ugwu Ba e belatara ha mgbe ha na-arụ ọrụ maka Công Luận kwa ụbọchị.

    "... Echela banyere ụbọchị ndị dị anya, kemgbe afọ Tân Vi ikpeazụ (1871) ruo ugbu a, mgbe ọ nọsịrị n'okpuru nchekwa French, onye ọ bụla nọ na Cochin China ebiela obi ụtọ, na oge ọ bụla Tết bịara, ndị mmadụ na-aṅụ mmanya iji kelee ya. oge opupu ihe ubi ruo n'afọ gara aga (1930), mgbe ikuku na ihe nkiri na-adịghị enwe obi ụtọ na egwu dịka ọ dị na mbụ, mana site na pasent iri asaa ruo iri asatọ nke ikuku Tết ka nwere ike ịhụ.

    Onye ọ bụla a mụrụ n'ala a ga-amata ya. Otú ọ dị, ihe niile na-agbanwe na nke a Tân Vi Tết oge, otu onye nwere ike ịsị na afọ gara aga anyị na-na-na a iri nke eme ihe mgbe afọ a anyị na-adịghị ọbụna otu. N'afọ gara aga, ụlọ ahịa na-ere silk n'okporo ámá Catinat nwere ike ịre ụbọchị ọ bụla piastres silk anọ ma ọ bụ narị ise, n'afọ a, ọ nwere ike ire naanị piasts iri atọ ma ọ bụ iri anọ kwa ụbọchị. Onye ọ bụla na-eme mkpesa banyere nzute na mfu… ”

     "... Ihe ọzọ kpatara ọnọdụ a bụ nsogbu ndị mere kemgbe afọ gara aga. "

     Banyị kwesịrị ịma na ọ bụghị akwụkwọ akụkọ na akwụkwọ akụkọ oge opupu ihe ubi abanyela n'ime "ike agwụla ya, na-eru uju” ọnọdụ, dị ka ụfọdụ n’ime ha, n’echiche ha dị ukwuu, buru amụma ọdịnihu dị mma. Ka anyị gụọ ọzọ ibe nke Trung Lập (anaghị ele mmadụ anya n'ihu) mbipụta oge opupu ihe ubi nke TRẦN THIỆN QUÝ dere ma bipụta ya na Jenụwarị 21, 1933. Ọ gbaziri okwu French iji kọwaa mgbanwe nke ọganihu na ọdịda, ohere na ihe ndabara - dịka nkà ihe ọmụma na-adịgide adịgide.

 

   "... Ndị French nwere okwu na-aga: "Ọ bụ ifufe na-adịghị mma nke na-efe onye ọ bụla dị mma". N'ebe a, ihe ọma adịghị egbu oge ịbịa, mana onye ọ bụla ghọtara na ọ dị adị n'ezie.   

   “Ọ bụrụ na ọ bụghị otú ndị Annamese anyị si mara ugbu a ka e si arụ ncha, na-akpa sọks, kpụọ akpụkpọ ụkwụ osisi, na akpụkpọ ụkwụ akpụkpọ anụ; ọtụtụ nka nke edoberebu maka ndị China. Ma ọ bụrụ na ọ bụghị, kedu ka ndị Annamese anyị si mara ugbu a ka esi emepe ụlọ oriri na ọṅụṅụ, ụlọ ahịa kọfị, na ire ofe ndị China na noodles ndị China.. " 

    A afọ ole na ole ka e mesịrị, na Press e nyere ọtụtụ "nnwere onwe” ya mere ọ malitere nke ọma karịsịa n'afọ 1938-1939. Otú ọ dị, mgbe agha ahụ dara, a kwụsịtụrụ ọtụtụ akwụkwọ akụkọ, jidekwa ọtụtụ ndị nta akụkọ ma tụọ ha mkpọrọ. Nke Press dabara n'ọnọdụ dị egwu. N'oge ahụ, ndị mmadụ nwere ike ịhụ naanị ụfọdụ akwụkwọ akụkọ dị ka Nken (Daily Telegraph), Saị Gọn (Saigon), Truyền Tin (Nkwukọrịta) na Dân Báo (akwụkwọ akụkọ ndị mmadụ).

     Wn'ihe gbasara nke Dân Báo (akwụkwọ akụkọ ndị mmadụ) - Onye nta akụkọ BÙI THẾ MỸ ebipụtala 3 n'usoro nsogbu mmiri: na 1940-1941-1942. E wezụga ha, akwụkwọ akụkọ ĐẶNG NGỌC ÁNH na MAI VĂN NINH ebipụtawo mbipụta 3 n’ime afọ ndị sochiri anya 1943-1944 na 1945.

    If onye obi di ala"ụda” e mere ka ọ pụta ìhè n’oge nsogbu akụ̀ na ụba, mgbe ahụ, mgbe oge agha bịara, otu ụda a ka na-eji nkà mmụta akparamàgwà ha na-eweso ọha mmadụ ozi. Ka anyị gụgharịa otu akụkọ e bipụtara na Iện Tín na 1945.

  "... Naanị ndị gbabara onwe ha n'okpuru olulu nwere ike ịma otú ala ahụ si dị omimi; ma ọ bụ nanị ndị gara n’oké osimiri pụrụ ịma otú oké osimiri ahụ si dị ukwuu. N'ime afọ 6 gara aga, obodo anyị yiri ụgbọ mmiri na-apụta n'oké osimiri, ebe ọ bụ n'ime ime obodo ka nwere obere olulu mmiri iji zoo.. "

   PEzughị okè nke ndị mmadụ gụnyere iche na a na-agọzi ndị ọzọ karịa onwe ha, ebe n'ezie, kwa ụbọchị, ha na-enweta ọtụtụ ngọzi karịa ndị mmadụ ibe ha. Otú ọ dị obere ngozi ahụ nwere ike ịdị, anyị kwesịrị inwe obi ụtọ inwe ya, ebe ọ bụ na e kere anyị niile dị ka ebe obibi, ọ bụ ezie na ọ dị warara, ka na-agbaso nrụgide nke ifufe, yana iberibe bọmbụ dị nkọ.

   Tokpu bụ ọnọdụ dị na CochinChina nke HỒ BIỂU CHÁNH bụ otu n'ime ndị akaebe akụkọ ihe mere eme.

    Lna-aga na Hanoi - ebe obibi obodo niile - ndị nta akụkọ nwere, site na akwụkwọ akụkọ dịka Tri Tân (Knowledge of the New), Thanh Nghị (Echiche Ọhaneze), Trung Bắc Chủ nhật (Central na Northern Sunday) hapụrụ maka uru anyị bara ụba nke akwụkwọ, ejiri maka ya Press na okirikiri akwụkwọ. N'ikwu okwu n'ụzọ kwụ ọtọ na oge opupu ihe ubi nke Trung Bắc Chủ nhật, Phong Hóa na Ngabiga Nay emeriela uche nke ndị na-agụ China Cochin.

… emelitere…